هیپوگلیسمی یک وضعیت پزشکی خاص است که در آن سطح قند خون به شدت کاهش می یابد و موجب بروز عوارض جدی در بدن می شود. این وضعیت ممکن است به دلیل تولید بیش از حد انسولین توسط پانکراس، مصرف غذاهای ناسالم و یا تعداد کم گلوکز در خون ایجاد شود. در ادامه بیشتر با این عارضه آشنا خواهیم شد.
علائم هیپوگلیسمی
شناخت علائم هیپوگلیسمی برای تشخیص به موقع بیماری و شروع درمان آن، امری بسیار مهم و حیاتی است.
از جمله علائم رایج هیپوگلیسمی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سردرد
- عصبانیت و آشفتگی
- اضطراب و نگرانی
- تعریق شدید
- سرگیجه و احساس ناتوانی
- ضعف عضلانی و لرزش
- گیجی و تاری دید
- خستگی و ناراحتی معده
دلایل بروز هیپوگلیسمی
از آن جایی که قند خون نقش بسیار مهمی در وظایف عادی اعصاب و عضلات بدن دارد، هیپوگلیسمی می تواند عواقب جدی در پی داشته باشد. برخی از عواملی که می توانند خطر ابتلای فرد به هیپوگلیسمی را افزایش دهند عبارتند از:
- دیابت نوع ۱: افرادی که دیابت نوع ۱ دارند، به دلیل کمبود انسولین در بدن، احتمال ابتلا به هیپوگلیسمی را دارند.
- عدم تنظیم مناسب قند خون: افرادی که نتوانند قند خون خود را به خوبی کنترل کنند، ممکن است دچار هیپوگلیسمی شوند.
- مصرف داروهای خاص برای کنترل قند خون: برخی از داروها می توانند به حدی باعث کاهش قند خون شوند که هیپوگلیسمی ایجاد کنند.
- عدم تغذیه مناسب: مصرف غذاهای ناقص و عاری از قند مفید، می تواند باعث افزایش احتمال هیپوگلیسمی شود.
- دیگر وضعیت های پزشکی: برخی بیماری ها مانند مسمومیت کبدی، بیماری های ریه و قلب و یا عوارض برخی عمل های جراحی می توانند عاملی برای هیپوگلیسمی باشند.
- تزریق انسولین بیش از حد: اگر انسولین بیش از حد در بدن تزریق شود، سطح قند خون به طور قابل توجه ای کاهش می یابد و احساس تپش قلب، عرق سرد و سرگیجه را به دنبال دارد.
- فعالیت بدنی زیاد: فعالیت بدنی زیاد و اعمال فشار بر مجرای خون باعث کاهش سریع قند خون در بدن و هیپوگلیسمی می شود
- وجود بیماری های مزمن: بعضی از بیماری های مزمن مانند دیابت و کم کاری تیروئید می توانند باعث هیپوگلیسمی شوند.
درمان هیپوگلیسمی
در صورتی که فرد به شکل مکرر هیپوگلیسمی داشته باشد، مشاوره با پزشک الزامی است. درمان هیپوگلیسمی باتوجه به علت بروز مشکل و شدت آن متفاوت است. اما در بیشتر موارد با کمک گرفتن از پزشک و رعایت راهکارهایی می توان به راحتی آن را درمان کرد. این راهکارها عبارتند از:
مصرف قند کافی
درصورتی که علت هیپوگلیسمی مصرف غذای ناقص و داشتن تغذیه عاری از قند باشد، می توان با خوردن مقداری ماده غذایی حاوی قند، سطح قند خون را به حالت طبیعی برگرداند. برای این منظور می توانید یک استکان شیر، یک میوه تازه یا چند قاشق عسل مصرف کنید.
مصرف داروهای تنظیم کننده قند خون
در مواردی که هیپوگلیسمی به دلیل مصرف داروهای کاهش دهنده قند خون اتفاق می افتد، می توان با مصرف یک داروی خاص و یا یک شیرینی کوچک، سطح قند خون را مجدداً تنظیم کرد.
استفاده از انسولین
در افرادی که دیابت نوع ۱ دارند و به علت ناکافی بودن انسولین دچار هیپوگلیسمی می شوند، مصرف انسولین به صورت دقیق و باتوجه به دستور پزشک می تواند از افت قند خون جلوگیری کند.
در نهایت داشتن تغذیه سالم، ورزش منظم و دریافت مشاوره از پزشک برای حفظ سطح قند خون در حد معقول، برای جلوگیری از هیپوگلیسمی بسیار مهم است.
راه های تشخیص هیپوگلیسمی و اندازه گیری قند خون
برای تشخیص هیپوگلیسمی و اندازه گیری سطح قند خون، روش های متنوعی وجود دارد که در ادامه به برخی از آن ها اشاره می کنیم:
1. تست گلوکز خون تهاجمی:
این تست به راحتی در منزل قابل انجام است و نیاز به خرید کیت خاصی ندارد. برای انجام این تست، فقط کافیست مقدار کمی خون از انگشت خود بگیرید و بر روی دستگاه مخصوص سنجش قند خون خانگی قرار دهید.در صورت بالابودن یا پایین بودن بیش از اندازه قند خون، به پزشک مراجعه کنید.
2. آنالیز خون در آزمایشگاه:
آنالیز خون در آزمایشگاه می تواند دقیق ترین نتیجه درباره سطح قند خون شما را ارائه دهد.
3. سنجش تراکم قند خون (HbA1c):
این تست نشان می دهد که قند خون شما در طول چند ماه گذشته چه میزان بوده و چه تغییراتی کرده است. نتیجه این تست می تواند روش مناسبی برای کنترل قند خون شما در طولانی مدت ارائه دهد. این تست باید در آزمایشگاه انجام شود.
4. سنجش قند خون بعد از خوردن گلوکز (GTT):
با استفاده از این روش، میزان قند خون پس از مصرف مقادیر خاصی از گلوکز (معمولاً مایع شیرین) سنجیده می شود. این روش به پزشک کمک می کند به طور دقیق تری متوجه شود که بدن شما چقدر قادر است برای بهبود سطح قند خون واکنش نشان دهد.
خاطرتان باشد حفظ سطح قند خون در محدوده سالم بسیار مهم است و می تواند تأثیر قابل توجهی بر سلامتی عمومی شما داشته باشد. بنابراین، در صورت تشخیص هرگونه نامنظمی یا افت در سطح قند خون، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
راه های مدیریت هیپوگلیسمی
خوشبختانه برای مدیریت و کنترل هیپوگلیسمی، روش های بسیاری وجود دارد که در صورت نیاز می توان از آن ها استفاده کرد. برخی از این روش ها به شرح زیر است:
1. مصرف منظم و متعادل قند
برنامه ریزی برای مصرف منظم و متعادل قند در طول روز در کنار یک رژیم غذایی متعادل و خوردن وعده های کوچک و مکرر، می تواند در کنترل سطح قند خون تاثیر بسزایی داشته باشد.
2. استفاده درست از داروها
استفاده صحیح و مداوم از داروهای تجویز شده توسط پزشک مانند انسولین و داروهای دیگری که برای کنترل قند خون توصیه می شوند، از اهمیت بالایی برخوردار است.
3. داشتن فعالیت بدنی منظم
داشتن فعالیت بدنی منظم و متعادل به حفظ سطح قند خون نرمال و جلوگیری از هیپوگلیسمی کمک بسیاری می کند. برای انتخاب فعالیت بدنی مناسب می توانید از پزشک خود مشورت بگیرید.
4. کسب اطلاعات کافی درباره هیپوگلیسمی
شناخت دقیق نشانه ها و علائم هیپوگلیسمی و چگونگی مقابله با آن ها به ویژه برای افراد دیابتی بسیار مهم است. بنابراین اگر سابقه بیماری دارید، برای مدیریت صحیح هپوگلیسمی اطلاعات خود را در این زمینه کامل کنید.
5. مانیتورینگ قند خون و همکاری با تیم درمانی
استفاده از ابزارهای مانیتورینگ قند خون، مانند دستگاه های اندازه گیری قند خانگی، در کنترل و مدیریت هیپوگلیسمی تاثیرگذار است. علاوه بر این همکاری با تیم درمانی خود از جمله دکتر، پرستار و متخصص تغذیه به منظور برنامه ریزی و تنظیم رژیم غذایی مناسب به کنترل این عارضه کمک می کند.
6. چک کردن هموگلوبین گلیکوزیله (HbA1c)
اندازه گیری هموگلوبین گلیکوزیله به صورت دوره ای توسط پزشک، میزان کنترل دیابت در یک بازه زمانی طولانی را نشان می دهد.این آزمایش معمولاً هر 3 تا 6 ماه یکبار انجام می شود و می تواند به شما و تیم درمانی، راهبردهای مدیریتی مناسبی را نشان دهد.
لیست ۱۰ بهترین دکتر هیپوگلیسمی
1. دکتر علیرضا رضایی منش
- تخصص داخلی / فوق تخصص غدد درون ریز و متابولیسم (اندوکرینولوژی)
- خدمات: دیابت، تیروئید، مشکلات آدرنال، گواتر
- آدرس: تهران، شریعتی، ابتدای میرداماد، پلاک 8
- تلفن: 02122920860
2. دکتر نوید هادوی
- فوق تخصص بیماری های غدد درون ریز، رشد و متابولیسم کودکان
- خدمات: دیابت، تیروئید، مشکلات آدرنال، گواتر
- آدرس: تهران، شهرک شریعتی(خانی آباد نو)، خیابان لطیفی، نرسیده به تالار بزرگمهر
- تلفن: 02122920860
3. دکتر ژیان ولیئی
- تخصص داخلی
- خدمات: تیروئید کم کار، افزایش قد، مشکلات هیپوفیز، سندرم متابولیک
- آدرس: تهران، تهرانپارس، چهارراه اشراق (فلکه دوم)، ابتدای خیابان جشنواره، ساختمان ابن سینا، واحد 1
- تلفن: 02126301420
4. دکتر زهرا دارایی
- تخصص داخلی / فوق تخصص غدد درون ریز و متابولیسم (اندوکرینولوژی)
- خدمات: دیابت، تیروئید، مشکلات آدرنال، گواتر
- آدرس: تهران، سعادت آباد، میدان کاج، ابتدای سرو شرقی، خیابان مجد، پلاک 8
- تلفن: 02122920860
5. هاله خواصه دار
- کارشناس تغذیه
- خدمات: هیپوگلیسمی (افت قند خون)
- آدرس: مشهد، دور میدان بیمارستان امام رضا، برج پزشکی سیمرغ (طبقه اول ساختمان داروخانه دکتر نوری فرد)، طبقه 6
- تلفن: 02126301420
6. دکتر صغرا ربیع زاده
- فوق تخصص غدد درون ریز و متابولیسم (اندوکرینولوژی)
- خدمات: دیابت، تیروئید، مشکلات آدرنال، گواتر
- آدرس: تهران، خیابان ولیعصر، میدان شهید عباسپور (توانیر) ، ساختمان پزشکان طلا، واحد 16
- تلفن: 02126301421
7. مهدیه زارعی
- کارشناس ارشد تغذیه
- خدمات: دیابت، تیروئید، گواتر، تیروئید پرکار
- آدرس: تهران، خیابان خراسان ، کوچه لرزاده ، نبش قدیر کاشانی، کلینیک خیریه شهداء لرزاده
- تلفن: 02122920860
8. دکتر سید رضی سیدعربی
- تخصص داخلی
- خدمات: اختلالات بلوغ، تاخیر رشد، تیروئید، مشکلات آدرنال
- آدرس: رباطکریم، رباط کریم، داوودیه، بلوار آزادگان، جنب تالار المهدی، درمانگاه شبانه روزی مهر آفرین
- تلفن: 02126301420
9. دکتر مریم حبیبی
- تخصص کودکان و نوزادان / فوق تخصص بیماری های غدد درون ریز، رشد و متابولیسم کودکان
- خدمات: دیابت، تیروئید، آکانتوز نیگریکانس (تیرگی پوست)، مشکلات آدرنال
- آدرس: کرمان، چهارراه طهماسب آباد، بلوار جهاد، خیابان ابن سینا، کلینیک بیمارستان بعثت شماره 1
- تلفن: 02126301421
10. دکتر راحله رسولی یزدی
- فوق تخصص غدد درون ریز و متابولیسم (اندوکرینولوژی) / تخصص داخلی
- خدمات: کاهش وزن، دیابت، کبد چرب، فشار خون
- آدرس: بوشهر، میدان امام، ابتدای خیابان فرودگاه، ساختمان کسری، طبقه5
- تلفن: 02126301422
جمع بندی
هیپوگلیسمی، که به طور معمول با نام “افت قند خون” نیز شناخته می شود، یک شرایط پزشکی خاص است که در آن سطح قند خون فرد به طور ناگهانی پایین می رود.
افت قند خون می تواند بسیار آزاردهنده باشد، اما با داشتن آگاهی از علائم و نشانه های این وضعیت و انجام توصیه های لازم، می توانید خطرات آن را به حداقل برسانید. همچنین، داشتن برنامه ریزی مناسب برای مدیریت قند خون و مصرف غذاهای سالم می تواند در کنترل افت قند خون به شما کمک بسزایی کند. پیشنهاد می کنیم برای حفظ سلامتی خود همواره با کارشناسان پزشکی مشورت کنید و قند خون خود را تحت نظر قرار دهید.
