سندرم کوشینگ

شناخت سندرم کوشینگ

سندرم کوشینگ یک بیماری نادر ناشی از بیش فعالی غده های آدرنال است. در این بیماری، هورمون کورتیزول بیش از حد در بدن تولید می شود و به علت تأثیر مستقیم بر سیستم ایمنی، متابولیسم و سیستم عصبی بدن، علائم متنوعی را ایجاد می کند.

این بیماری ممکن است به دلیل وجود مشکل در غده هیپوفیز، تورم در استخوان ها و یا سایر عواملی که منجر به تولید غیرطبیعی هورمون کورتیزول در بدن می شود، رخ دهد.

در ادامه به معرفی برخی از علائم و عوارض این بیماری می پردازیم.

علائم و نشانه های وجود سندرم کوشینگ

همان طور که گفته شد سندرم کوشینگ یک مشکل پزشکی نادر است که به دلیل وجود یک عیب در غدد فوق کلیوی (آدرنال) و افزایش سطح هورمون کورتیزول در بدن، ایجاد می شود.

برخی از اعلائم سندرم کوشینگ به راحتی قابل تشخیص هستند. اما برخی دیگر از این علائم در ابتدا ظاهر نمی شوند و پس از مدتی بروز می کنند. اما به هر حال شناخت علائم ظاهری و بالینی این بیماری در تشخیص به موقع آن، اهمیت بسیاری دارد.

برخی از علائم ظاهری سندرم کوشینگ عبارت اند از:

• احساس خستگی و کاهش تمرکز
• افزایش احتمال ابتلا به دیابت
• افزایش فشار خون و اختلالات قلبی
• کاهش مقاومت بدن در برابر عفونت ها
• ضعف عضلانی و کاهش استحکام استخوان ها
• به وجود آمدن نقص در سرعت رشد کودکان
• کاهش سطح انرژی و تمایل به ورزش و حرکت کردن
• تورم و بروز لکه های قرمزرنگ برروی صورت و بدن
• اختلالات دستگاه گوارش مانند استفراغ و کاهش اشتها
• افزایش موی بدن و تقریباً نمایان شدن تمام موهای بدن
• ضعف عمومی عضلانی که معمولاً منجر به کمبود قدرت و کارایی در حرکات روزمره می شود
• افزایش وزن در ناحیه شکم و صورت، در حالی که سایر قسمت های بدن کاهش وزن دارند

توصیه می شود در صورت مشاهده هر یک از این علائم، سریعا به پزشک متخصص مراجعه نمایید.

عوامل موثر در بروز سندرم کوشینگ

عوامل گوناگونی در بروز سندروم کوشینگ دخیل هستند. اما در این بخش به بررسی 3 عامل اصلی که احتمال بروز این بیماری را افزایش می دهند، خواهیم پرداخت.

1. مصرف طولانی مدت کورتیکواستروئیدها

استفاده طولانی مدت از کورتیکواستروئیدها می تواند یکی از علل اصلی بروز سندرم کوشینگ باشد. این داروها برای کنترل التهاب و تسکین علائم بیماری های مختلف از جمله آرتریت روماتوئید، آسم و بیماری هایی که بر اساس واکنش التهابی اتفاق می افتند، تجویز می شوند. مصرف طولانی مدت این دسته از داروها ممکن است سطح ترشح هورمون های طبیعی بدن را تحت تأثیر قرار داده و منجر به اضافه وزن، اختلال در غدد هیپوفیز و آدرنال و در نهایت سندرم کوشینگ شود.

2. تومور یا تشدید رشد غدد ریه

عمده ترین علت سندرم کوشینگ نیز مربوط به وجود تومور در غدد ریه است. این تومورها معمولاً با استفاده از تصویربرداری مانند اسکن و MRI تشخیص داده می شوند. اگر توموری در غدد ریه وجود داشته باشد، ممکن است در ترشح هورمون ها اختلال به وجود آید و همین موضوع پیش زمینه بروز سندرم کوشینگ است. همچنین، رشد غیرطبیعی غدد ریه نیز می تواند عامل سندرم کوشینگ باشد.

3. استفاده بیش از حد از استروئیدها

مصرف بیش از حد استروئیدها، می تواند باعث تحریک غدد فوق کلیوی و افزایش تولید هورمون های آدرنال شود. درنتیجه احتمال بروز سندرم کوشینگ نیز افزایش پیدا می کند. بیمارانی که مصرف طولانی مدت استروئیدها را تجربه می کنند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سندرم کوشینگ قرار دارند.

راه های تشخیص سندرم کوشینگ

خوشبختانه امروزه روش های بسیاری برای تشخیص سندروم کوشینگ وجود دارد که در ادامه متداول ترین آن ها را بررسی خواهیم کرد:

1. آزمایش خون

یکی از راه های معمول برای تشخیص سندرم کوشینگ، آزمایش خون است. در این آزمایش، سطح کورتیزول بدن اندازه گیری می شود. افزایش سطح کورتیزول در خون، می تواند یکی از نشانه های سندرم کوشینگ باشد. همچنین در این آزمایش شاخص دیگری مانند سطح آلدوسترون خون (هورمون دیگری که توسط غده آدرنال تولید می شود) نیز تجزیه و تحلیل خواهد شد.

2. آزمایش غدد آدرنال

این آزمایش شامل تزریق هورمون ACTH به بیمار و اندازه گیری سطح کورتیزول قبل و بعد از تزریق است. در صورتی که سطح کورتیزول پس از تزریق ACTH افزایش نکند، ممکن است فرد به سندرم کوشینگ مبتلا باشد.

3. تصویربرداری

برخی از تصویربرداری ها نیز برای تشخیص سندرم کوشینگ مورد استفاده قرار می گیرند. مثلاً با گرفتن MRI از مغز و غده هیپوفیز (غده سرخراهی که در انتهای مغز قرار دارد و محرک ساختن کورتیکوتروپین را کنترل می کند) می توان وجود این بیماری را در بدن تشخیص داد. این تصاویر ممکن است نشان دهند سرطان هیپوفیز یا تورم غده هیپوفیز باشد.

4. تست استرس

تست استرس نیز یکی دیگر از روش هایی است که برای تشخیص سندرم کوشینگ مورد استفاده قرار می گیرد. در این تست، بیمار برای مدت مشخصی تحت استرس تنش زا قرار می گیرد و سپس سطح کورتیزول در خون اندازه گیری خواهد شد. افزایش ناگهانی سطح کورتیزول در خون نشان دهنده سندرم کوشینگ است.

5. تصویربرداری دیگر

برخی دیگر از روش های تصویربرداری مانند آزمایش اورژانسی تزریق ونوگرافین القاء شده (IPSS) و نجام MRI هیپوفیز نیز می تواند در تشخیص سندرم کوشینگ کمک کننده باشند.

راه های درمان و مدیریت سندرم کوشینگ

درمان سندروم کوشینگ تحت نظر یک تیم پزشکی متخصص صورت می گیرد و شامل روش های مختلفی همچون مصرف داروها، جراحی، تغییر در شیوه زندگی و… است که در ادامه به بررسی بیشتر آن ها می پردازیم:

1.مصرف دارو

یکی از اصلی ترین روش های درمان سندرم کوشینگ استفاده از داروهای خاص است. این داروها می توانند عملکرد غدد بنیادی را کنترل و میزان ترشح هورمون کورتیزول را کاهش دهند. برخی از داروهایی که برای درمان سندرم کوشینگ استفاده می شوند عبارتند از: کتوکونازول، متیراپونل (قرص پاسیروریل)، کتارولاک و میتوتانیل.

2. جراحی

در برخی موارد سندرم کوشینگ تنها با جراحی قابل درمان است. در این روش، توموری که عامل افزایش هورمون کورتیزول است، برداشته می شود. جراحی می تواند یکی از راه های موثر برای درمان سندرم کوشینگ باشد، اما حتما باید توسط جراح ماهر و با تجربه انجام شود.

3. تغییر در شیوه زندگی

تغییر در شیوه زندگی نقش مهمی در درمان سندرم کوشینگ دارد. درواقع بیمار می تواند با تغییر سبک زندگی و رعایت تغذیه سالم، ورزش و استراحت کافی بهبودی قابل توجهی را تجربه کند. برخی تغییرات مفید شیوه زندگی عبارتند از: کم کردن مصرف نمک، مصرف مواد غذایی سالم و محدود کردن فعالیت های استرس زا.

4. مشاوره روانشناختی

برخی بیماران سندرم کوشینگ نیاز به مشاوره روانشناختی دارند. این مشاوره ها به بیماران کمک می کنند تا با اثرات روانی ناشی از این بیماری مثل اضطراب و افسردگی روبه رو شوند و راحت تر آن ها را کنترل کنند.

خاطرتان باشد بیماران مبتلا به سندرم کوشینگ برای مقاله با آن، نیاز به پشتیبانی و حمایت اطرافیان خود دارند. خانواده و دوستان می توانند در این پشتیبانی به بیمار کمک کنند و او را در طول مراحل درمان، از نظر روحی همراهی نماید.

با درمان مناسب و مدیریت صحیح، بیماران مبتلا به سندرم کوشینگ می توانند بهبود یابند و کیفیت زندگی خود را ارتقاء دهند.

لیست بهترین دکتر سندرم کوشینگ

1. دکتر شاهپور سپهوند

• تخصص بیماری های عفونی و گرمسیری
• خدمات: آمیبیازیس، زگیل مقعدی (کندلیما)، آسپرژیلوزیس، بوتولیسم
• آدرس: تهران، چهارراه فرمانیه، بیمارستان فرمانیه
• تلفن: 02128152000

2. دکتر بهنام شیبانی

• تخصص بیماری های عفونی و گرمسیری
• خدمات: آمیبیازیس، زگیل مقعدی (کندلیما)، آسپرژیلوزیس، بوتولیسم
• آدرس: سبزوار، خیابان کاشفی شمالی، بعد از بیمارستان مبینی، جنب ساختمان سیب، ساختمان پزشکان پارسیس، طبقه سوم
• تلفن: 02128152000

3. دکتر افسانه کفاش

• تخصص بیماری های عفونی و گرمسیری
• خدمات: آمیبیازیس، آسپرژیلوزیس، سلولیت (عفونت بافت)، آبله مرغان
• آدرس: تهران، بلوار کشاورز، تقاطع وصال، کلینیک بیمارستان آریا
• تلفن: 02128152999

4. دکتر منیژه دزفولی نژاد

• تخصص بیماری های عفونی و گرمسیری
• خدمات: آمیبیازیس، زگیل مقعدی (کندلیما)، آنوسکوپی، بوتولیسم
• آدرس: اردبیل، سرچشمه، کوی شمس، پلاک 16
• تلفن: 02128152000

5. دکتر مهناز ترکی

• تخصص بیماری های عفونی و گرمسیری
• خدمات: آبله مرغان، سلولیت (عفونت بافت)، آمیبیازیس، درمان تبخال ناحیه تناسلی
• آدرس: کرمانشاه، چهارراه گلستان، برج پویا، طبقه 7، واحد 6
• تلفن: 02128152999

6. دکتر فاطمه طادی بنی

• تخصص بیماری های عفونی و گرمسیری
• خدمات: کرونا، آنفولانزای کودکان، هپاتیت، آمیبیازیس
• آدرس: بروجن، خیابان طالقانی غربی، مجتمع تجاری پزشکی محبوبی، طبقه سوم، روبروی آسانسور، واحد 13
• تلفن: 02129121060

7. دکتر پریسا حاجی حسن خونساری

• تخصص بیماری های عفونی و گرمسیری
• خدمات: کرونا، سینوزیت، آبله مرغان، کزاز
• آدرس: شیراز، خیابان زرگری، کوچه 20، پلاک 98
• تلفن: 02128152000

8. دکتر رحیمه کردیزدی

• تخصص بیماری های عفونی و گرمسیری
• خدمات: عفونت مقاربتی، عفونت پوست، عفونت معده، عفونت ادراری در زنان
• آدرس: بندرعباس، بلوار آزادگان، درمانگاه شبانه روزی زیباشهر
• تلفن: 02128152999

9. دکتر شعله یعقوبی

• پزشک عمومی
• خدمات: آبله مرغان، عفونت مقاربتی، HIV / ایدز، هپاتیت
• آدرس: یزد، درمانگاه بقایی پور بیمارستان شهید صدوقی یزد
• تلفن: 02129121060

10. دکتر کیارش رضائی کلانتری

• تخصص بیماری های عفونی و گرمسیری
• خدمات: آمیبیازیس، زگیل مقعدی (کندلیما)، آنوسکوپی، آسپرژیلوزیس
• آدرس: تهران، خیابان شریعتی، مقابل متروی قلهک، خیابان یخچال، مقابل پارک خلیج فارس، جنب داروخانه الهیه، ساختمان آبان، طبقه2، واحد8
• تلفن: 02129121070

جمع بندی 

همان طور که گفته شد سندرم کوشینگ یک وضعیت پزشکی جدی است و عوامل مختلفی می توانند در ایجاد آن نقش داشته باشند. استفاده طولانی مدت از کورتیکواستروئیدها، وجود تومور یا تشدید رشد غدد ریه و استفاده بیش از حد از استروئیدها از جمله مهم ترین عوامل بروز این بیماری هستند. در صورت تجربه هرگونه علائم غیر طبیعی مرتبط با سندرم کوشینگ که در طول مقاله گفته شد، بهتر است سریعا به پزشک مراجعه کنید. با توجه به نادر بودن این بیماری و اهمیت تشخیص و درمان سریع آن، مشاوره با یک پزشک متخصص در زمینه بیماری های غده های آدرنال بسیار مهم است.

درمان این بیماری به علت اصلی بروز آن بستگی دارد و می تواند شامل جراحی، شیمی درمانی و رادیوتراپی باشد.